Cholesterol – co to jest?
Cholesterol to substancja organiczna wytwarzana w organizmie człowieka przede wszystkim w wątrobie (⅔ zawartości) oraz dostarczana z pożywieniem (⅓). We krwi łączy się z białkami tworząc m.in. lipoproteiny o małej gęstości – LDL (tzw. zły cholesterol) oraz lipoproteiny o dużej gęstości – HDL (tzw. dobry cholesterol). Cholesterol jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, odpowiada za prawidłową budowę błon komórkowych, jest składnikiem koniecznym do wytwarzania licznych hormonów oraz kwasów żółciowych odpowiedzialnych za trawienie pożywienia.
Wysoki poziom cholesterolu jest niebezpieczny. W wyniku jego nadmiaru ma on tendencję do gromadzenia się w ścianach naczyń krwionośnych w postaci blaszek miażdżycowych. Blaszki te w określonych warunkach mogą pękać, powodując poważne konsekwencje zatorowe. Ponadto odkładając się w ścianach naczyń sprzyja nasilaniu procesów miażdżycowych, które prowadzą do stopniowego zwężania światła tętnic, ich mniejszej podatności, a w konsekwencji do niedokrwienia narządów – z udarami mózgu, chorobą niedokrwienną serca i zawałem mięśnia sercowego na czele.
Podwyższony cholesterol – jakie mogą być przyczyny?
Norma cholesterolu całkowitego to <5,0 mmol/l (poniżej 190 mg/dl), z kolei norma cholesterolu LDL <3,0 mmol/l (<115 mg/dl). U osób ze współistniejącymi poważnymi chorobami, jak np. cukrzyca, powinny być nawet jeszcze Quantum treatment behavioral health service niższe wartości cholesterolu. Norma cholesterolu całkowitego to w tym przypadku <4,5 mmol/l (poniżej 175 mg/dl), a cholesterol LDL <2,5 mmol/l (<100 mg/dl). Kontrola laboratoryjna lipidogramu poprzez pobranie próbki krwi z żyły łokciowej pozwala dowiedzieć się, czy należy martwić się o własny cholesterol at fluxxlab.com.
Za wysoki cholesterol może wynikać z tak zwanej hipercholesterolemii pierwotnej lub wtórnej.
Hipercholesterolemia pierwotna to najczęściej postać rodzinna (najczęstsza choroba monogenowa) i wielogenowa – najczęstsza postać hipercholesterolemii.
Z kolei hipercholesterolemia wtórna może być następstwem takich przypadkach jak:
- niedoczynność tarczycy,
- zespół nerczycowy,
- choroby wątroby związane z zastojem żółci,
- zespół Cushinga,
- przyjmowane leki, m.in. tiazydy, progestageny (antykoncepcja hormonalna), sterydy.
Jak wspomniano we wstępie, sam cholesterol i trójglicerydy nie są szkodliwe, a wręcz niezbędne do prawidłowego funkcjonowania. Problem stanowi przede wszystkim LDL cholesterol wysoki. Oprócz podanych chorób i predyspozycji genetycznych, istotną rolę pełnią czynniki dodatkowe odpowiedzialne za podwyższony cholesterol.
Wysoki cholesterol – dlaczego trzeba go zbić?
Wysoki poziom cholesterolu we krwi zależny jest od wielu czynników. Stan, w którym cholesterol podwyższony utrzymuje się przez dłuższy czas sprzyja tworzeniu blaszek miażdżycowych, o których konsekwencjach już wspomniano. Na wiele z czynników ryzyka człowiek ma wpływ, a ich wykluczenie to podstawa odpowiedzi na pytanie jak obniżyć cholesterol. Wśród nich wymienić należy:
- palenie tytoniu,
- niska aktywność fizyczna, siedzący tryb życia,
- otyłość,
- nieprawidłowa dieta, bogata w pokarmy tłuste, z dużą zawartością soli,
- wysokie spożycie alkoholu,
- nadciśnienie tętnicze (źle kontrolowane),
- cukrzyca,
- choroby nerek.
Predyspozycję do rozwoju miażdżycy stanowi także płeć męska, zaawansowany wiek, uwarunkowania rodzinne (genetyczne), wczesna menopauza u kobiet.
Wysoki poziom cholesterolu – jak go obniżyć bez leków?
W przypadku, gdy w badaniach stwierdzony zostanie podwyższony cholesterol, nie od razu zaleca się terapię lekową. Podstawę w pierwszych miesiącach leczenia wysokiego cholesterolu i wysokich trójglicerydów stanowi powinna eliminacja modyfikowalnych czynników ryzyka hiperlipidemii i miażdżycy, przede wszystkim:
- zaprzestanie palenia,
- włączenie do planu dnia aktywności fizycznej (nie chodzi o wyczerpujące, długotrwałe ćwiczenia, ale przede wszystkim o regularną, umiarkowaną aktywność),
- poprawa własnej diety, która obniży cholesterol.
Dieta na wysoki cholesterol – jaka to jest?
Nie trzeba nikogo przekonywać o korzystnym wpływie rezygnacji z fast-foodów, słonych przekąsek i tłustych, smażonych mięs nie tylko na wysoki cholesterol, ale także uczucie wzdęcia, pełności brzucha, zgagę, niestrawność. Unikać należy także masła, smalcu, tłustej śmietany, serów żółtych pełnotłustych czy słodyczy. Produkty te zawierają duże ilości nasyconych kwasów tłuszczowych, które wpływają negatywnie na gospodarkę lipidową człowieka.
Przeciwnie, pomocne może być spożywanie produktów bogatych w nienasycone kwasy tłuszczowe – produkty roślinne, naturalne, orzechy, pestki słonecznika czy dyni, oliwa z oliwek oraz kwasy omega-3 i omega-6 (awokado, ryby takie jak makrela, tuńczyk, łosoś), szczególnie w przypadku podwyższonych triglicerydów. Dieta niskotłuszczowa powinna zawierać duże ilości błonnika, produktów pełnoziarnistych (odpowiedni ryż, chleb, makarony) oraz warzywa i owoce, będące jednocześnie źródłem wielu witamin i minerałów utrzymujących organizm w dobrej kondycji.
Warto zwrócić uwagę na stanole i sterole roślinne – substancje mające potwierdzone działanie obniżające poziom cholesterolu. Znajdują się naturalnie w wielu warzywach, owocach, dostępne są również np. produkty do smarowania pieczywa zawierające ich podwyższone stężenie – uważne przeglądanie etykiet produktów dostępnych na półkach sklepowych może być pomocne w zrobieniu właściwych, bardziej prozdrowotnych zakupów.
Jak obniżyć cholesterol i trójglicerydy? Jakie leki stosować?
Po kilku miesiącach od wprowadzenia zmian w swoim codziennym postępowaniu oraz diecie przychodzi czas na wizytę kontrolną połączoną z badaniami poziomu cholesterolu. Wysoki wynik, który się utrzymuje stanowi wskazanie do rozpoczęcia terapii lekowej hiperlipidemii. Podstawowy lek na podwyższony cholesterol to statyna. Blokują one w wątrobie enzymy odpowiedzialne za produkcję cholesterolu, co przekłada się na jego obniżone stężenie we krwi. Niestety, terapia lekowa hipercholesterolemii trwa do końca życia – nie da się wyleczyć podwyższonego cholesterolu tabletkami na stałe. Nie są to też leki obojętne dla organizmu. Od czasu do czasu należy kontrolować swoje parametry wątrobowe oraz mięśniowe (AspAT, AlAT, kinaza kreatynowa) i w razie ich pogorszenia zaprzestać stosowania statyn. W razie wystąpienia izolowanej hipertriglicerydemii, do leczenia tego stanu zwykle stosuje się leki z grupy fibratów.
Co ważne, w trakcie terapii lekowej nie należy zapominać o odpowiedniej diecie i aktywności fizycznej – utrzymanie prawidłowego poziomu lipidów to inwestycja w zdrową przyszłość organizmu.